SZCZĘKOŚCISK- Definicja, objawy, przyczyny

29.02.2024 | Podstawy anatomii

Szczękościsk- DEFINICJA

Szczękościsk to brak możliwości swobodnego otwarcia ust (opuszczenia żuchwy) z powodu nadmiernego napięcia i przykurczu mięśni unoszących żuchwę (mięśnia żwacza, mięśnia skroniowego i mięśnia skrzydłowego przyśrodkowego). Ten zacisk szczęk jest mimowolny.

Trudno dokładnie określić jaki procent populacji zmaga się z tą dolegliwością, ponieważ w środowisku naukowym brakuje precyzyjnej definicji szczękościsku. Jedna z klasyfikacji [1] wyróżnia 3 stopnie szczękościsku: 

  • lekki szczękościsk (czyli trudność w opuszczeniu żuchwy powyżej 30 mm)
  • średni szczękościsk (czyli możliwość opuszczenia żuchwy w przedziale 15-30 mm)
  • silny szczękościsk (czyli możliwość opuszczenia żuchwy do 15 mm)

Pomimo braku precyzyjnej definicji szczękościsku, powszechnie zakłada się, że ta dolegliwość występuje wtedy, gdy istotnie ogranicza jakość codziennego funkcjonowania: gryzienia, żucia, ziewania, mówienia, uśmiechania się lub mycia zębów [2].

Szczękościsk występuje wśród różnych grup społecznych i wiekowych [3]. Diagnozuje się go zarówno u osób dorosłych, jak i u młodzieży i dzieci.

Szczękościsk

Szczękościsk- OBJAWY

Osoby ze szczękościskiem doświadczają szeregu objawów fizycznych i psychicznych.

Fizyczne objawy szczękościsku

1) Trudność w swobodnym opuszczeniu żuchwy

2) Zaciskanie szczęk i zgrzytanie zębami (bruksizm) (Osoby ze szczękościskiem w niekontrolowany sposób zaciskają szczęki i zgrzytają zębami, co prowadzi do ścierania szkliwa. Bruksizm może występować zarówno w czasie snu (bruksizm nocny), jak i w czasie czuwania (bruksizm dzienny).)

3) Ból szczęk (Osobom ze szczękościskiem często towarzyszy ból w okolicy szczęk. Pacjenci mogą odczuwać ból podczas otwierania ust, podczas ich zamykania oraz podczas żucia pokarmu [3].)

4) Nadmierne napięcie mięśni twarzy (Nadmierne zaciskanie szczęk, które występuje u osób ze szczękościskiem zwykle prowadzi do dużego napięcia mięśni twarzy (np mięśni okolicy ust i policzków), co sprawia, że tkanki występujące na twarzy są usztywnione, a w niektórych miejscach mogą być nawet tkliwe [4].)

5) Problemy z przeżuwaniem pokarmu

6) Trudności w mówieniu i przełykaniu

7) Ból w okolicy stawu skroniowo-żuchwowego

8) Napięciowe bóle głowy (Osoby ze szczękościskiem często miewają również napięciowe bóle głowy. Wynika to z nadmiernego napięcia tkanek znajdujących się w obszarze głowy i szyi.)

9) Szumy uszne (Osoby ze szczękościskiem czasami doświadczają także szumów usznych.)

Psychiczne objawy szczękościsku

10) Stres (Stres może być zarówno przyczyną jak i konsekwencją szczękościsku. Zmaganie się z bruksizmem może wzbudzać wiele negatywnych emocji, utrudniać uspokojenie układu nerwowego oraz zrelaksowanie ciała [5].)

11) Problemy ze snem (Bruksizm nocny (czyli nocne zaciskanie zębów) może prowadzić do częstych przebudzeń, pogarszać jakość snu i w konsekwencji prowadzić do zmęczenia w ciągu dnia [4].)

Początkowe objawy szczękościsku są delikatne, niezauważalne dla wielu osób. Dopiero z czasem zaczynają się nasilać. Zauważenie i zrozumienie tych objawów jest istotne dla skuteczniej terapii.

Szczękościsk- Nadmierne napięcie mięśni unoszących żuchwę

Skąd bierze się szczękościsk?

Główną przyczyną szczękościsku jest nadmierne napięcie mięśni unoszących żuchwę, czyli mięśnia żwacza, mięśnia skroniowego i mięśnia skrzydłowego przyśrodkowego.

Na poniższym obrazku zaznaczono mięsień żwacz oraz mięsień skroniowy. Nadmierne napięcie tych struktur jest przyczyną niekontrolowanego zaciskania szczęk.

Szczękościsk- PRZYCZYNY

Dlaczego wymienione wyżej mięśnie unoszące żuchwę napinają się?

Przyczyn szczękościsku może być wiele. Są to zarówno przyczyny fizyczne, psychologiczne, jak i genetyczne. Poniżej wymienię najważniejsze z nich:

1) Stres i trudne emocje (Nadmierne napięcie tkanek okolicy stawu skroniowo-żuchwowego może być spowodowane codziennym stresem (osobistym lub zawodowym), częstym doświadczaniem trudnych emocji lub przeżytą w przeszłości traumą [4].)

2) Wady zgryzu

3) Dysfuncje stawu skroniowo-żuchwowego

Staw skroniowo-żuchwowy to miejsce połączenia żuchwy (dolnej szczęki) z kością skroniową.Dzięki niemu możemy wykonywać ruchy opuszczania i unoszenia żuchwy, ruchy wysuwania i cofania żuchwy oraz ruchy żucia. Zaburzenie pracy stawu skroniowo-żuchwoweg może być spowodowane urazem mechanicznym, nieprawidłowym zgryzem lub źle przeprowadzonym zabiegiem w okolicy szczęk. Dysfunkcja stawu skroniowo-żuchwowego może być jedną z możliwych przyczyną szczękościsku.

4) Urazy w obrębie szczęk lub łuku jarzmowego (np. stłuczenia lub zwichnięcia)

5) Powikłania po usunięciu zębów trzonowych (zwykle ósemek) (Po takim zabiegu medycznym powstaje rana, może pojawić się też obrzęk oraz przykurcz tkanek okolicy stawu skroniowo-żuchwowego.)

6) Braki w uzębieniu

7) Problemy neurologiczne

8) Częste i długotrwałe żucie gumy (które powoduje napięcie i przykurcz mięśni żucia)

9) Żucie jednostronne (Regularne przeżuwanie pokarmu tylko jedną stroną jamy ustnej może przeciążać mięsień żwacz oraz mięsień skroniowy po jednej stronie twarzy)

10) Wady postawy

11) Choroby ogólnoustrojowe

12) Czynnik genetyczny (Tendencja do szczękościsku może mieć również podłoże genetyczne. Jak wynika z badań, szczękościsk częściej występuje u osób, których krewni mieli/ mają tę dolegliwość [6].)

13) Napięcie mięśni tylnej powierzchni szyi (w tym mięśni podpotylicznych) może wzmacniać napięcie i przykurcz mięśni unoszących żuchwę.

Szczękościsk

AUTOTERAPIA szczękościsku

Szczękościsk jest dolegliwością, z którą zmaga się coraz większa liczba osób. Może dotkliwie pogorszyć jakość życia z powodu objawów fizycznych (np. ból odczuwany w okolicy żuchwy) oraz psychicznych (np. problemy ze snem) [3]. 

Istnieje wiele przyczyn szczękościsku. Jego wielowymiarowa natura może wymagać holistycznego podejścia terapeutycznego ukierunkowanego zarówno na czynniki fizyczne (np. wyrównanie zgryzu, rozluźnienie mięśni żucia, poprawę postawy ciała), jak i psychiczne (np. wyciszenia nadmiernie pobudzonego układu nerwowego).

W zależności od źródła problemu, osoba zmagająca się ze szczękościskiem może potrzebować specjalistycznej pomocy masażysty, fizjoterapeuty, stomatologa lub psychologa/psychoterapeuty

W przypadku silnego szczękościsku warto od razu poprosić o specjalistyczne wsparcie. Gdy szczękościsk jest lekki lub gdy po prostu czujesz wzmożone napięcie tkanek w okolicy żuchwy, możesz zastosować AUTOTERAPIĘ.

Możesz samodzielnie rozluźnić mięśnie unoszące żuchwę wykonując:

  • AUTOMASAŻ mięśnia ŻWACZA oraz mięśnia SKRONIOWEGO
  • AUTOMASAŻ tylnej powierzchni SZYI
  • AUTOTERAPIĘ mięśni TWARZY (mięśni okolicy ust i policzków)
  • AUTOMASAŻU CZEPCA ścięgnistego

Bogaty zestaw technik automasażu znajdziesz w KURSIE ONLINE „Automasaż i fitness twarzy zamiast medycyny estetycznej”.

Automasaż i fitness twarzy

Bibliografia

  1. Thomas F, Ozanne F, Mamelle G, et al. Radiotherapy alone for oropharyngeal carcinomas: the role of fraction size (2 Gy vs. 2.5 Gy) on local control and early and late complications. Int J Radiat Oncol Biol Phys 1998; 15: 1097-102.
  2. Dijkstra PU, Kalk WWI, Roodenburg JLN. Trismus in head and neck oncology: a systematic review. Oral Oncol 2004; 40: 879-89.
  3. Lobbezoo, F., Ahlberg, J., Raphael, K. G., Wetselaar, P., Glaros, A. G., Kato, T., … & de Laat, A. (2018). „International consensus on the assessment of bruxism: Report of a work in progress.” Journal of Oral Rehabilitation, 45(11), 837-844.
  4. Manfredini, D., Winocur, E., Ahlberg, J., Guarda-Nardini, L., Lobbezoo, F., & Group, R. C. (2015). „Management of sleep bruxism in adults: a qualitative systematic literature review.” Journal of Oral Rehabilitation, 42(11), 862-874.
  5. Ohrbach, R., & Michelotti, A. (2018). „The role of stress in the etiology of oral parafunction and myofascial pain.” Oral Surgery, Oral Medicine, Oral Pathology and Oral Radiology, 125(2), 148-154.
  6. Koyano, K., Tsukiyama, Y., Ichiki, R., & Kuwata, T. (2008). „Assessment of bruxism in the clinic.” Journal of Oral Rehabilitation, 35(7), 495-508.