Czy masaż pleców może poprawić pracę narządów wewnętrznych? Zdecydowanie tak. Masaż grzbietu i szyi (zwłaszcza tkanek przykręgosłupowych) może pozytywnie wpłynąć na organy takie jak żołądek, wątroba, trzustka, nerki, moczowód, jelita, przełyk, płuca, a nawet serce.
Dlaczego tak się dzieje? Dlaczego „zwykły” masaż pleców może usprawnić pracę organizmu? Dowiesz się tego w tym artykule. Aby ułatwić Ci zrozumienie tego tematu zrobię krótkie wprowadzenie do anatomii. Zaczynamy 🙂
Budowa kręgosłupa i rdzenia kręgowego
Ludzki KRĘGOSŁUP można podzielić na 5 odcinków:
- Odcinek szyjny jest zbudowany z 7 kręgów szyjnych, C1-C7.
- Odcinek piersiowy jest zbudowany z 12 kręgów piersiowych, Th1-Th12.
- Odcinek lędźwiowy jest zbudowany z 5 kręgów lędźwiowych, L1-L5.
- Odcinek krzyżowy jest zbudowany z 5 zrośniętych kręgów krzyżowych S1-S5.
- Odcinek guziczny jest zbudowany z 4-5 zrośniętych kręgów guzicznych.
RDZEŃ KRĘGOWY (część ośrodkowego układu nerwowego) biegnie w kręgosłupie w kanale kręgowym. Rdzeń kręgowy ma budowę segmentową. U człowieka można wyróżnić 31 segmentów zwanych neuromerami:
- 8 segmentów szyjnych (C1-C8)
- 12 segmentów piersiowych (Th1-Th12)
- 5 segmentów lędźwiowych (L1-L5)
- 5 segmentów krzyżowych (S1-S5)
- 1 segment guziczny
Z każdego segmentu rdzenia kręgowego (czyli z każdego neuromeru) odchodzą parzyste nerwy rdzeniowe, które wychodzą z kanału kręgowego przez otwory międzykręgowe (utworzone przez sąsiadujące ze sobą kręgi).
Chociaż kręgosłup składa się z 7 kręgów szyjnych, to istnieje 8 szyjnych nerwów rdzeniowych. Pierwsza para szyjnych nerwów rdzeniowych opuszcza kanał kręgowy pomiędzy kością potyliczną a pierwszym kręgiem szyjnym (C1), natomiast ósma para poniżej ostatniego kręgu szyjnego (C7). Kolejne nerwy rdzeniowe otrzymują nazwę i numer taki sam jak krąg znajdujący się powyżej nich (np. Pierwszy nerw piersiowy TH1 wychodzi z kanału kręgowego poniżej kręgu TH1).
Neuromery (czyli segmenty rdzenia kręgowego) są trochę przesunięte w górę w stosunku do kręgów kręgosłupa o tej samej nazwie (np. 12 neuromer piersiowy leży na wysokości 10 kręgu piersiowego). Dlatego na poniższym obrazku widać, że nerwy kierują się w dół zanim wyjdą z kanału kręgowego przez otwory międzykręgowe.
Nerwy rdzeniowe (rozpoczynające się w rdzeniu kręgowym) oraz nerwy czaszkowe (rozpoczynające się w obszarze mózgowia) unerwiają skórę, mięśnie, narządy wewnętrzne oraz inne struktury w ciele.
Łuki odruchowe
Podstawową funkcją ośrodkowego układu nerwowego jest odbieranie bodźców przez receptory i odpowiednie reagowanie na nie przez efektory. Tę drogę pobudzenia od receptora do efektora nazywamy łukiem odruchowym.
Każdy łuk odruchowy składa się z następujących elementów:
- receptor
- droga dośrodkowa
- ośrodek nerwowy
- droga odśrodkowa
- efektor
Możemy wyróżnić kilka autonomicznych łuków odruchowych:
- łuk skórno-trzewny,
- łuk trzewno-skórny,
- łuk trzewno-mięśniowy,
- łuk trzewno-trzewny.
Łuk trzewno-skórny odchodzi od narządu wewnętrznego i biegnie do odpowiadającego mu segmentu skóry (dermatomu). Badania prowadzone przez współczesnych neurofizjologów i patofizjologów potwierdziły, że choroby narządów wewnętrznych wywołują procesy chorobowe w odpowiadających im tkankach, na przykład w odpowiadających im segmentach skórnych (dermatomach).
Unerwienie segmentarne skóry. Strefy Heada
To połączenie między określonym narządem wewnętrznym a określonym obszarem skóry odkrył w roku 1896 angielski neurofizjolog H. Head. Zauważył, że w chorobach poszczególnych narządów wewnętrznych określone odcinki skóry (dermatomy) wskazują szczególną wrażliwość na bodźce (na ucisk, dotyk, ciepło, zimno).
W wyniku swoich badań stworzył tak zwane „strefy Heada”, czyli mapę obrazującą który obszar skóry (dermatom) jest unerwiany przez określony nerw rdzeniowy.
W późniejszym okresie na podstawie obserwacji klinicznych różni badacze modyfikowali schemat stworzony przez Heada. Zamieszczony niżej rysunek przedstawia unerwienie segmentarne skóry według schematu HANSENA, który został zaakceptowany przez większość badaczy.
Jak rozumieć powyższy schemat? Podam przykład:
- Skóra potylicy, karku i szyi unerwiana jest przez nerwy wychodzące z segmentu C2-C3 rdzenia kręgowego.
- Skóra palców ręki jest unerwiona przez nerwy wychodzące z segmentu C6-C8 rdzenia kręgowego
- Skóra okolicy kolana jest unerwiana przez nerwy wychodzące z segmentu L3-L5 rdzenia kręgowego
Unerwienie segmentarne narządów wewnętrznych
Wiesz już, że dany nerw rdzeniowy unerwia określony obszar skóry, mięsień oraz narząd wewnętrzny.
Poniżej przedstawiam listę narządów wewnętrznych (uporządkowaną alfabetycznie) wraz z informacją z którego segmentu rdzenia kręgowego wychodzi nerw unerwiający dany narząd. Ta lista pochodzi z książki „Masaż segmentarny” Adama Zborowskiego (2007).
- Aorta, Th1-Th8
- Gruczoł piersiowy, Th4-Th6
- Jelito cienkie, C3-C4
- Moczowód, Th10-Th12 i L1-L2
- Narządy płciowe wewnętrzne, Th10-Th12 i L1-L3
- Nerki, C4
- Odbytnica, Th11-Th12 i L1-L2
- Okrężnica wstępująca, C3-C4 i Th9-L1
- Okrężnica zstępująca, C3-C4
- Oskrzela, Th3-Th9
- Pęcherz moczowy, Th11-Th12 i L1-L3
- Pęcherzyk żółciowy, Th6-Th10 po stronie prawej
- Płuca, C3-C4
- Poprzecznica, C3-C4 i Th9-L1
- Przełyk, Th3-Th5
- Serce, C3-C4 po stronie lewej
- Śledziona, C3-C4 i Th8-Th10 po stronie lewej
- Trzustka, Th7-Th9 po stronie lewej
- Wątroba, C3-C4 po stronie prawej
- Wyrostek robaczkowy, Th11-Th12 po stronie prawej
- Żołądek, C3-C4 i Th5-Th9 po stronie lewej
Dlaczego masaż pleców może poprawić pracę narządów wewnętrznych?
Po przeczytaniu tego zwięzłego wprowadzenia teoretycznego zapewne już się domyślasz, że masaż grzbietu oraz szyi pozytywnie wpływa na organy wewnętrzne dzięki łukowi skórno-trzewnemu. Gdy podczas masażu pleców stymulujemy określony dermatom (obszar skóry) oraz korzenie nerwów, ten bodziec poprzez łuk odruchowy pozytywnie oddziałuje również na narządy takie jak żołądek, wątroba, trzustka, nerki, moczowód, jelita, przełyk, płuca, a nawet serce
Dla przykładu:
- Masaż szyi w segmencie C3-C4 może pozytywnie wpłynąć m.in. na pracę płuc i serca.
- Masaż odcinka piersiowego pleców może pozytywnie wpłynąć m.in. na pracę aorty (Th1-Th8), oskrzeli (Th3-Th9), przełyku (Th3-Th5), trzustki (Th7-Th9).
- Masaż odcinka lędźwiowego pleców może pozytywnie wpłynąć m.in. na moczowód (L1-L2), narządy płciowe wewnętrzne (L1-L3), pęcherzyk żółciowy (L1-L3).
- Masaż szyi w segmencie C4 może pozytywnie wpłynąć na pracę przepony i w konsekwencji na jakość oddechu.
Co więcej rozluźnienie nadmiernie napiętych tkanek podczas masażu pleców poprawia ukrwienie zarówno tkanek powierzchownie położonych jak i struktur zlokalizowanych głębiej, np. nerek, jelit, płuc.
Masaż jest zatem metodą pracy z ciałem, która nie tylko ma korzystny wpływ na układ ruchu (mięśnie i stawy), ale również reguluje pracę układu nerwowego oraz poprawia pracę narządów wewnętrznych. Warto korzystać z niego nie tylko po to, żeby przywrócić ciału zdrowie i sprawność, ale także (a może przede wszystkim) w celu profilaktycznym (czyli, żeby nie dopuścić do powstania dysfunkcji, bólu lub choroby).
Jeśli chciałabyś/ chciałbyś nauczyć się masażu pleców, serdecznie zapraszam Cię na kurs stacjonarny „Masaż relaksacyjny grzbietu- Relaks i zdrowy kręgosłup”
Bibliografia:
Bochenerk, A., Reicher, M. (2019). Anatomia człowieka. Tom I. Anatomia ogólna. Kości, stawy i więzadła, mięśnie, wyd. XIII, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
Magiera., L., Kasperczyk, T. (2008). Segmentarny masaż leczniczy. Teoria i praktyka. Kraków: Wydawnictwo „Bio-styl”.
Zborowski, A. (2007). Masaż segmentarny, wyd III, Kraków: A-Z Adam Zborowski.