• Czy znasz uczucie obrzmienia łydek po wielogodzinnej pracy przy biurku?
• Czy zdarzyła Ci się kiedyś sytuacja, że nie mogłaś/ mogłeś zdjąć pierścionka z opuchniętej dłoni, który jeszcze kilka godzin temu bez problemu włożyłaś/ włożyłeś na palec?
• A może buty, które do tej pory były bardzo wygodne dziś nadmiernie ściskają Twoją stopę, tak jakby stopa stała się większa?
• Czy w ciepłe dni czujesz, że Twoje dłonie są spuchnięte?
• Być może doznałaś/ doznałeś kiedyś urazu, po którym wystąpiło obrzmienie tkanek?
• Czy budząc się rano dostrzegasz w lusterku opuchliznę pod oczami?

Jeśli choć raz odpowiedziałaś/ odpowiedziałeś „tak” na zapisane wyżej pytania, to znaczy, że co najmniej raz w życiu miałaś/ miałeś obrzęk limfatyczny.

Czym jest OBRZĘK limfatyczny?

Obrzęk limfatyczny to schorzenie spowodowane nadmiernym gromadzeniem się chłonki w przestrzeniach międzykomórkowych. Objawia się jako nienaturalne obrzmienie tkanek. Najczęściej występuje na poziomie tkanki podskórnej i skóry, ale może dotyczyć również narządów wewnętrznych (np. obrzęk płuc, mózgu, krtani).

Często pojawia się w obszarze kończyny dolnej (np. obrzęk limfatyczny podudzia, kolana, kostki lub stopy) oraz kończyny górnej (np. obrzęk limfatyczny dłoni), ale może występować również w innych częściach ciała, na przykład na twarzy, na szyi, na piersiach, w obszarze genitaliów. 

Obrzęk jest najczęściej niesymetryczny, czyli dotyczy np. jednej kończyny lub strony twarzy. Obrzmiała kończyna jest większa, cięższa, mniej ruchoma, może być również bolesna. 

Obrzęk kończyny górnej lub kończyny dolnej pojawia się u wielu osób w różnych sytuacjach dnia codziennego. Niestety z powodu ograniczonej wiedzy jest często bagatelizowany. Brak terapii przeciwobrzękowej może powodować, że problem obrzęku będzie się nasilał, co z czasem może negatywnie wpłynąć na zdrowie fizyczne i psychiczne.

Czym grozi nieleczony obrzęk limfatyczny?

Zwykle na początku problemów z układem chłonnym obrzęk jest niewielki i miękki. Może pojawiać się (np. w ciągu dnia) i samoistnie znikać (np. w nocy). Jednak bez leczenia może stać się bardziej wyrazisty, twardy, bolesny i destrukcyjny dla tkanek.

Długotrwały zastój limfatyczny może:

• powodować uczucie ciężkości,
• ograniczać zakres ruchu chorej kończyny,
• naciskać na naczynia krwionośne utrudniając prawidłowy dopływ krwi do tkanek, ich dożywienie i dotlenienie,
• powodować powstawanie przewlekłego stanu zapalnego (który może jeszcze nasilać obrzęk),
• działać destrukcyjnie na naczynia limfatyczne i krwionośne,
• prowadzić do włóknienia i zmian skórnych,
• powodować nawracające infekcje skóry w obrzmiałym obszarze,
• prowadzić do deformacji ciała.

MIEJSCOWY i UOGÓLNIONY obrzęk limfatyczny

Ze względu na LOKALIZACJĘ obrzęki można podzielić na obrzęki miejscowe (obejmujące dany obszar) i obrzęki uogólnione (obejmujące całe ciało).

MIEJSCOWY obrzęk limfatyczny

Najczęstsze PRZYCZYNY miejscowego obrzęku limfatycznego to: 

• upośledzenie odpływu chłonki z danego miejsca (np. z powodu infekcji, operacji, radioterapii, chemioterapii, zrostów lub guza nowotworowego),
• alergia,
• zapalenie (które może wystąpić w obszarze rany, w miejscu użądlenia owada, po urazie, po oparzeniach słonecznych),
• uszkodzenie tkanek podczas kontuzji lub operacji,
• zwiększenie przepuszczalności ścian naczyń (np. z powodu stanu zapalnego występującego w danym miejscu),
• zakrzepica żył powierzchownych i głębokich w danym obszarze ciała, co utrudnia odpływ krwi żylnej,
• niewydolność żylna (Obrzęk powstaje w wyniku utrudnionego przepływu krwi w żyłach).

UOGÓLNIONY obrzęk limfatyczny 

Uogólnione obrzęki (czyli nagromadzenie chłonki poza naczyniami w całym ciele) powstają między innymi w wyniku:

• niewydolności układu limfatycznego,
• rozregulowanej gospodarki hormonalnej (np. w niedoczynności tarczycy obrzęk pojawiają się na twarzy),
• niedożywienia (niskiej podaży białka),
• zespołu złego wchłaniania,
• ciąży (zwiększenia przepuszczalności ścian naczyń krwionośnych z powodu zmian hormonalnych),
• przyjmowania leków powodujących retencję wody,
• zespołu nerczycowego (czyli choroby nerek, w której pojawiają się duże obrzęki całego ciała),
• niewydolności serca (która powoduje zastój w całym układzie krążenia),
• niewydolności wątroby.

PIERWOTNY i WTÓRNY obrzęk limfatyczny

Obrzęki możemy również podzielić na pierwotne oraz wtórne.

PIERWOTNY obrzęk limfatyczny

PIERWOTNY obrzęk limfatyczny (nazywany również wrodzonym obrzękiem limfatycznym) występuje u osób posiadających wrodzone nieprawidłowości układu chłonnego. Może pojawić się tuż po urodzeniu, a także w późniejszych okresach życia. Jego przyczyną może być np. zbyt mała liczba naczyń limfatycznych lub węzłów chłonnych, zbyt mała wielkość tych struktur, wady występujące w ich strukturze lub nawet niewykształcenie się określonej części układu limfatycznego. Obrzęk limfatyczny pierwotny jest schorzeniem przewlekłym, którego nie można trwale wyleczyć, ale istnieją skuteczne metody zmniejszania obrzmienia i utrzymywania efektów terapii.

WTÓRNY obrzęk limfatyczny

Obrzęk wtórny  (czyli nabyty obrzęk limfatyczny) to obrzęk spowodowany czynnikami pojawiającymi się w trakcie życia. Należą do nich:

• urazy i uszkodzenie tkanek
• zabiegi operacyjne
• usunięcie węzłów chłonnych
• choroba nowotworową
• radioterapia
• rozregulowanie pracy układu limfatycznego
• zapalenie tkanek

STOPNIE nasilenia obrzęku

Wyróżnia się cztery stopnie nasilenia obrzęku limfatycznego: 

Stopień 0- Obrzęk utajony. Chociaż w tym stadium prawidłowy odpływ limfy jest już zaburzony, to nie dochodzi jeszcze do widocznego obrzęku dzięki mechanizmom kompensacyjnym organizmu.

Stopień 1- Obrzęk odwracalny. W tym stadium pojawia się już opuchlizna (np. w obszarze kończyny dolnej). Po naciśnięciu części ciała objętej obrzękiem pozostaje lekkie wgłębienie. Jeśli obrzęknięta kończyna jest przez jakiś czas trzymana w uniesieniu, to obrzęk samoistnie ustępuje.

Stopień 2- Obrzęk nieustępujący samoistnie. W tym stadium nagromadzonej chłonki oraz tkanki łącznej jest tak dużo, że po uciśnięciu opuchniętego obszaru zagłębienie (które występowało we wcześniejszym stopniu) nie pojawia się. Obrzęk nie schodzi samoistnie.

Stopień 3- Słoniowacizna. To ostatnie stadium obrzęku limfatycznego powstaje najczęściej w obrębie kończyn dolnych i górnych. Charakteryzuje się dużym zastojem limfy w tkankach, utrzymującym się przez cały czas, utrudniającym ukrwienie, odżywienie i dotlenienie tkanek. Tkanki w obszarze obrzęku są stwardniałe i zdegenerowane. Skóra przypomina skórę słonia (stąd nazwa „słoniowacizna”) pokrytą fałdami, grudkowatymi naroślami. Mogą występować na niej trudne do wyleczenia rany, zakażenia, owrzodzenia. Leczenie słoniowacizny jest niezwykle trudne i długotrwałe.

Jak widać obrzęk obrzękowi nie równy. W zależności od przyczyny obrzęku oraz stopnia jego zaawansowania obrzęk może być albo tymczasową dolegliwością zdrowotną i defektem estetycznym, albo poważną chorobą, która wymaga długotrwałego i konsekwentnego leczenia.

Domowe sposoby na obrzęk limfatyczny nóg

Czasami moje Kursantki i Kursanci pytają mnie o to JAK w warunkach domowych można radzić sobie z OBRZĘKAMI NÓG, które często się u nich pojawiają.

Temat profilaktyki antyobrzękowej zasługuje na dokładniejsze omówienie, ale dziś dam Ci kilka PROSTYCH PORAD, które od razu możesz wdrożyć w życie.

Nawet jeśli z tych banalnie prostych zasad nie skorzystasz TERAZ (bo jesteś osobą młodą, zdrową i sprawną), to taka wiedza przydaje się w STARSZYM WIEKU (w którym układ limfatyczny pracuje mniej wydajnie).

1) Unikaj UBRAŃ, które uciskają kończynę dolną.

• Zrezygnuj ze skarpetek z gumką, która wrzyna się w podudzie i uciska naczynia limfatyczne. Zamiast tego załóż trochę luźniejsze lub kup skarpetki bezuciskowe.
• Unikaj spodni lub majtek, które w pozycji siedzącej ściskają pachwiny i utrudniają pracę węzłów chłonnych pachwinowych.

2) NIE PRZEGRZEWAJ kończyny dolnej

Jeśli masz tendencję do powstawania obrzęków, to staraj się nie przegrzewać swojego ciała.

• Zrezygnuj z intensywnego opalania się.
• Unikaj sauny.
• Nie bierz długiej gorącej kąpieli.

3) Siedząc lub leżąc POŁÓŻ NOGI WYŻEJ

Dla przykładu:

• Gdy siedzisz na kanapie i czytasz książkę, połóż nogi na stołku (tak jak ja na zdjęciu poniżej).
• Gdy leżysz w łóżku i oglądasz telewizję, podłóż pod stopy i łydki poduszkę.

Dzięki tak zwanej „pozycji antygrawitacyjnej” (w której kończyna dolna znajduje się w uniesieniu) siła grawitacji ściąga nadmiar chłonki do większych węzłów chłonnych, co powoduje, że obrzęk się zmniejsza lub po prostu nie powstaje.

4) Wykonuj regularnie ćwiczenia, które wspomagają działanie POMPY MIĘŚNIOWEJ

Jak wspomniałam wcześniej, już sama „pozycja antygrawitacyjna” korzystnie działa na układ limfatyczny. Jeśli dodatkowo mądrze uruchomimy mięśnie, efekt przeciwobrzękowy będzie jeszcze lepszy.

Gdy mięśnie pracują (kurczą się i rozkurczają) przepychają limfę w naczyniach limfatycznych i przestrzeniach międzykomórkowych.

Odpowiednio dobrane ćwiczenia mogą zmniejszać zastoje limfatyczne. Osoby z tendencją do obrzęków powinny takie ćwiczenia wykonywać co najmniej raz dziennie.

Oto PRZYKŁAD prostego ćwiczenia:

• Usiądź na kanapie lub krześle, a następnie połóż nogi na stołku tak, żeby stopy znajdowały się wyżej niż pachwiny (spójrz na zdjęcie powyżej). Możesz również położyć się na plecach i pod podudzia podłożyć poduszkę.
• W tej pozycji ANTYGRAWITACYJNEJ zacznij wykonywać różne RUCHY stopami: Wykonaj krążenia stopami, poruszaj stopami na boki, zadzieraj i obciągaj palce. Te proste ruchy uruchamiają POMPĘ MIĘŚNIOWĄ, która usprawnia przepływ limfy w obszarze podudzia i stóp oraz zmniejsza obrzęk.

Niebawem prześlę Ci LINK do artykułu, w którym znajdziesz więcej ćwiczeń antyobrzękowych.

5) Wykonuj AUTODRENAŻ LIMFATYCZNY kończyny dolnej

Autodrenaż limfatyczny to rodzaj automasażu, którego głównym celem jest zmniejszenie obrzęków i usprawnienie pracy układu limfatycznego.

Jeśli jesteś Absolwentką/ Absolwentem mojego kursu „Automasaż- Sam możesz rozluźnić swoje ciało”, to wiesz jak zrobić prosty autodrenaż limfatyczny kończyny dolnej i górnej. Wykorzystaj tę umiejętność dla poprawy swojego zdrowia i wyglądu.

Natomiast jeśli chcesz nauczyć się jak wykonywać profesjonalny drenaż i autodrenaż limfatyczny, to serdecznie zapraszam Cię na KURS STACJONARNY „Masaż i automasaż limfatyczny kończyn”. 

OPIS tego szkolenia znajduje się na tej stronie: https://pracazcialem.pl/kurs-drenaz-i-autodrenaz-limfatyczny-2/